Mala zarar verme suçu, bir başkasına ait taşınır ya da taşınmaz malın kısmen ya da tamamen yıkılması, tahrip ya da yok edilmesi, bozulması, kullanılamaz hale getirilmesi ya da kirletilmesi suçuna denir. Mala zarar verme suçu ve cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 151-153.maddelerinde düzenlenmiştir. Öncelikle mala zara verme suçunun şartları incelenmelidir.
Mala Zarar Verme Suçunun Şartları
Mala zarar verme suçundan bahsedebilmek için bazı şartların mevcudiyeti aranır. Mala zarar verme suçunun şartları şunlardır;
1.Zarar Verme Kastının Bulunması Gerekir.
Mala zarar verme suçunun oluşabilmesi için failde zarar verme kastının bulunması gerekir. Fail başkasının malının yıktığını, bozduğunu, tahrip ettiğini bilmeli ve istemelidir.
2.Mal Başkasına Ait Olmalıdır.
Kişinin kendi malına zarar vermesi mala zarar verme suçunu oluşturmaz. Kişi bir başkasının malı olduğunu bildiği mallar üzerinde bu eylemleri gerçekleştirmelidir.
Mala zarar verme suçunun şartları aynı anda mevcut olmalıdır. Başka bir ifadeyle şartlardan biri dahi eksikse suç oluşmaz.
Mala Zarar Verme Suçunun Özellikleri
Mala zarar verme suçu malvarlığına karşı işlenen suçlardandır. Bu suç ile mülkiyet hakkı ile zilyetlik korunur. Suç, fail bakımından özellik arz etmez. Meslek, cinsiyet vb. özellik fark etmeksizin herkes bu suçun faili olabilir. Suçun mağduru, malın sahibi iken suçtan zarar gören mal üzerinde doğrudan yararlanma hakkı olan kişidir. Suçun mağduru gerçek kişi de tüzel kişi de olabilir.
Mala zarar verme suçu başkasına ait taşınır ya da taşınmaz mallar hakkında işlenebilir. Kişinin kendi malına zarar vermesi bu suçu oluşturmaz. Aksine malını genel güvenliği tehlikeye düşürecek şekilde tahrip eden, yakan kişi bakımından genel güvenliği tehlikeye düşürme suçu kapsamında işlem yapılabilir. Sahipsiz mallar bakımından bu suç oluşmaz. Ancak unutulan mal bakımından suç oluşur. Çünkü bu halde malın maliki malını egemenlik alanından çıkarmamıştır. Ortaklardan birinin elbirliği mülkiyetindeki mala zarar vermesi de mala zarar verme suçunu oluşturur.
Mala zarar verme suçunun konusunu ekonomik değeri olan mallar oluşturur. Ancak ekonomik değeri olmamasına karşın manevi değeri olan mallar bakımından da bu suçun oluşacağı kabul edilir. Haklar ve alacaklar bu suçun konusuna dâhil değildir. Ancak kıymetli evraka zarar verilmesi özel belgeyi bozma, yok etme suçunu oluşturmuyorsa mala zarar verme suçu kapsamında değerlendirilebilir. Enerji ve gazlar da bu suçun konusunu oluşturabilir. Bunların boşa sarf edilmesi mala zarar verme sayılır.
Sahipli hayvan vahşi ya da ehil olsun mal sayılır ve buna verilen zarar mala zarar verme suçunu oluşturur. Ölü insan bedenine karşı işlenen suçlar mala zarar verme suçunu değil, kişinin hatırasına hakaret suçunu oluşturur.
Mala zarar verme suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Başka bir ifadeyle mala zarar verme suçunun işlenebilmesi için kanunda sayılan malın kısmen ya da tamamen yıkılması, tahrip ya da yok edilmesi, bozulması, kullanılamaz hale getirilmesi ya da kirletilmesi gerekir. Bu eylemler kapsamına girmeyen bir eylem mala zarar verme suçunu oluşturamaz. Bu suç icrai yani aktif bir hareketle işlenebileceği gibi ihmali bir hareketle de işlenebilir. Kullanılamaz hale getirme, maldan yararlanma olanağının ortadan kaldırılmasıdır. Mal tahrip edilmese de artık eşyadan faydalanılamıyorsa suç oluşur. Kirletme basit bir temizleme ile giderilebiliyorsa suç oluşmaz.
Fail Türk Ceza Kanununun 25/2 maddesi kapsamında zorda kalma (ıstırar) hali sebebiyle bir başkasının malına zarar vermişse ceza verilmez. Ancak zararın tazmini istenebilir.
Mala zarar verme suçu taksirle (istemeden, kazayla) işlenemez. Fail ne yaptığının bilincinde olmalı, başkasının malına bilerek ve isteyerek zarar vermelidir. Ayrıca fail malın başkasına ait olduğunu bilmelidir. Kendi malı zannederek başkasının malına zarar veren kişi esaslı hataya düşmüştür ve hakkında cezaya hükmolunmaz.
Mala zarar verme suçu sebebiyle yargılama asliye ceza mahkemesinde yapılır.
Kanun koyucu bazı durumlarda daha ağır ceza verilmesini öngörmüştür. Bunlar;
Cezayı Ağırlaştıran Nedenler
>Suçun kamu kurum yahut kuruluşlarının maliki olduğu ve kamu hizmetine ayrılmış taşınır ya da taşınmaz mallara karşı işlenmesi,
>Mala zarar vermenin yangın, sel baskını vb. doğal afet ve kazaların önlenmesine tahsis edilmiş mallara karşı işlenmesi,
>Mala zarar vermenin bulunduğu yer farketmeksizin her türdeki dikili ağaç yahut fidana karşı işlenmesi,
>Suçun sulama, içme suyu sağlanması ve doğal afetlere karşı koruma sağlayan tesislere karşı işlenmesi,
>Suçun grev yahut lokavt durumunda işçilerin, sendikaların ya da işverenlerin bulunduğu, kullandığı yapılara ve bu kapsamdaki eşyalara karşı işlenmesi,
>Suçun siyasi partiler ya da kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait yapılara ve eşyalara karşı işlenmesi,
>Suçun kamu görevlisinden intikam almak maksadıyla işlenmesi,
durumlarında fail hakkında bir yıl ile dört yıl arasında hapis cezası verilir. Kanun suçun bazı işleniş şekillerine nitelikli hallerden de daha ağır ceza öngörmüştür. Buna göre suçun,
>Yakmak, yakıcı ya da patlayıcı madde kullanmak suretiyle işlenmesi,
>Toprak kayması, çığ düşmesi ya da sele sebebiyet vererek işlenmesi,
>Nükleer, biyolojik, kimyasal silah kullanmak suretiyle ya da radyasyona maruz bırakarak işlenmesi,
durumlarında verilecek cezanın bir kat artırılması öngörülmüştür. Ayrıca mala zarar verme sebebiyle enerji, havayolu ve demiryolu ulaşımı aksamışsa verilecek cezanın yarısından iki katına kadar artırılacağı ifade edilmiştir.
Cezayı Hafifleten Nedenler
Mala zarar verme suçunun belli yakınlıktaki akrabalar arasında işlenmesinin takibi şikâyet bağlıdır hem de verilecek ceza yarı oranında indirilir. Bu kapsamda mala zarar verme suçunun,
>Ayrılık kararı verilmiş eşlerden birinin diğer eşe karşı,
>Aynı konutta ikamet etmeyen kardeşlerden birinin diğer kardeşe karşı,
>Aynı konutta ikamet eden amca, hala, dayı, teyze, yeğen ya da ikinci derecedeki kayın hısımlarına karşı işlenmesi durumlarında suçun takibi şikâyet tabidir ve ceza yarısına kadar indirilir.
Şahsi Cezasızlık Nedenleri
Hırsızlık suçunda olduğu gibi mala zarar verme suçunda da suçun belli yakınlıktaki akrabalara karşı işlenmesi şahsi cezasızlık nedeni sayılmıştır. Bu kapsamda mala zarar verme suçunun,
>Ayrılık kararı verilmemiş eşlerden birinin diğer eşe karşı,
>Aynı konutta ikamet eden kardeşlerden birinin diğer kardeşe karşı,
>Evlat edinen ya da evlatlığın birbirlerine karşı,
>Üstsoy ya da altsoyun birbirlerine karşı,
işlenmesi halinde şahsi cezasızlık nedeniyle faile ceza verilmez.
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası
Mala zarar verme suçu ve cezası Türk Ceza Kanununun 150.maddesinde düzenlenmiştir. Mala zarar verme suçunun cezası suçun temel şekli için dört ay ile üç yıl arası hapis cezası ya da adli para cezasıdır. Kanunun 152.maddesinde belirtilen nitelikli hallerin varlığında ise mala zarar verme suçunun cezası bir yıl ila dört yıl arasında hapis cezasıdır.
