Hırsızlık suçu günlük hayatta en sık karşılaşılan suç tiplerinden biridir. Bu açıdan kanun koyucu da bu suçu detaylı olarak düzenlemiştir. Hırsızlık suçu ve cezası 5237 sayılı Türk Ceza Kanun’unun 141-147.maddelerinde yer almaktadır. Kanunda cezayı ağırlaştırıcı durumlar, daha az ceza verilmesi gereken haller tek tek sayılmış ve bu fiillere ne kadar ceza tayin edileceği belirtilmiştir. Öncelikle hırsızlık suçunun şartları incelenmelidir.
Hırsızlık suçundan bahsedebilmek için iki şartın varlığı gerekir. Hırsızlık suçunun şartları şunlardır;
İlk şart ortada taşınabilir bir mal olmasıdır. Bu kapsamda hırsızlık suçunun konusu taşınır maldır. Taşınabilirlik Medeni Kanun hükümlerine göre değil, fiziken bir yerden bir yere götürülüp götürülememesine göre belirlenir. Bu kapsamda icra iflas hukukuna göre taşınmaz kabul edilen gemi, ceza hukukuna göre taşınır mal sayılır ve hırsızlık suçunun konusunu oluşturabilir. Ayrıca mal ekonomik değere sahip olmalıdır. Bu açıdan Yargıtay’a göre, ağaçtan birkaç elma almak hırsızlık suçunu oluşturmaz. Ancak ekonomik değeri olmasa da manevi değeri olan malların alınması hırsızlık suçunu oluşturur. Çalınan mal katı, sıvı yahut gaz olabilir. Elektrik enerjisinin çalınması da hırsızlık suçunu oluşturur.
Aitlik kavramı mülkiyet olabileceği gibi zilyetliği de kapsar. Bu kapsamda malın maliki olmasa da bir kişinin arkadaşından ödünç aldığı saatin çalınması hırsızlık suçunu oluşturur. Atılan, terk edilen eşya hırsızlık suçunun konusunu oluşturmaz. Ancak unutulan eşya hırsızlık suçunu oluşturur. Örneğin bir kişinin elini yıkarken yüzüğünü çıkararak lavabonun kenarına koyması ve neticesinde yüzüğün çalınması hırsızlık suçu sayılır. Bunun sebebi kişinin malını unutmasıyla malı egemenlik alanından çıkarmamış olmasıdır.
Hırsızlık suçunun şartları aynı anda mevcut olmalıdır. Başka bir ifadeyle bu şartlardan biri dahi mevcut değilse suç oluşmaz.
Failin belli bir cinsiyetten, meslek grubundan vs. olması suçun oluşmasına etki etmez. Bu açıdan hırsızlık suçunda fail herkes olabilir. Mağdur ise malı elinden alınan kişidir. Bu suçun mağduru olmak için mala malik olmak zorunlu değildir. Malın zilyedi olunması yani malı fiilen elinde bulunduran kişi de bu suçun mağduru olabilir.
Hırsızlık suçu ile kişilerin zilyetlik hakları yani kişilerin mal üzerindeki fiili egemenlikleri korunur. Bu kapsamda mülkiyeti muhafaza kaydıyla satılmış yahut rehin edilmiş bir malın malik tarafından alınması da hırsızlık suçunu oluşturur.
Türk Ceza Kanun’unun 142/4 maddesine göre hırsızlık suçunu işlemek maksadıyla konut dokunulmazlığını ihlal yahut mala zarar verme suçları da işlenirse içtima uygulanmaz ve fail her bir suçtan ayrı ayrı cezalandırılır.
Hırsızlık suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Başka bir ifadeyle hırsızlık suçu taksirle (istemeden, arzu etmeden, kazayla) işlenemez. Ancak hırsızlık suçu olası kastla işlenebilir. Aynı şekilde hırsızlık suçunda fail kendisine ya da başkalarına yarar sağlama düşüncesinde olmalıdır.
Ayrıca başkasının yayınına girerek kablolu tv izlemek, internet kullanmak, telefonla konuşmak vs. gibi fiiller hırsızlık suçunu değil, karşılıksız yararlanma suçunu oluşturur.
Kanunda bazı hallerde verilecek cezanın artırılacağı ifade edilir. Buna suçun nitelikli halleri denir. Hırsızlık suçunun nitelikli hallerini verilecek ceza bakımından iki grupta incelemek gerekir. Bu kapsamda 5237 sayılı Kanunun 142/1 maddesine göre,
Hırsızlık suçunun;
>Kamu kurumlarında, ibadethanelerde yahut kamu yararına ayrılmış mallar bakımından işlenmesi,
>Halkın yararına sunulan ulaşım araçlarında ya da bunların duraklarındaki eşya bakımından,
>Bir afet yahut tehlikenin zararlarının önüne geçmek maksadıyla hazırlanmış eşya bakımından,
>Gelenek, tahsis amacı ya da kullanım yapısı gereği açıkta bırakılmış eşya bakımından işlenmesi halinde üç yıl ila yedi yıl arasından hapis cezasına hükmolunur.
5237 sayılı Kanunun 142/2 maddesinde ise ikinci grup ağırlaştırıcı sebeplere yer verilmiştir. Bu sebepler uygulanacak ceza daha ağır öngörülmüştür.
Buna göre suçun,
>Malını koruyamayacak durumda olan kişiye karşı bu durumundan yahut kişinin ölmesinde yararlanarak işlenmesi,
>Kapkaççılık yahut yankesicilik gibi beceri ile işlenmesi,
>Doğal afetin yahut sosyal olayların sağladığı kargaşadan yararlanmak suretiyle işlenmesi,
>Haksız şekilde elde bulundurulan anahtarla yahut anahtar benzeri bir aletle işlenmesi,
>Bilişim sistemleri kullanılarak işlenmesi,
>Kimliğini gizlemek yahut resmi kişi kimliğin bürünerek işlenmesi,
>Büyük yahut küçükbaş hayvan çalmak suretiyle işlenmesi,
>Umuma açık olmakla birlikte kilitlenmiş ya da bina yahut eklentilerinde bırakılmış eşya bakımından işlenmesi durumunda beş yıl ila on yıl arası hapis cezasına hükmolunur. Eğer kapkaççılık yahut yankesicilik gibi özel beceri kullanılmak suretiyle suç fiziksel yahut ruhsal olarak kendini savunması mümkün olmayan kişiler aleyhine yapılmışsa verilecek ceza üçte biri oranında artırılır.
Birden fazla ağırlaştırıcı sebep aynı anda mevcutsa bu durum Türk Ceza Kanun’unun 61.maddesine göre temel cezanın belirlenmesi aşamasında dikkate alınır. Kanunun 143.maddesinde genel bir ağırlaştırıcı neden ifade edilmiştir. Buna göre suç gece vakti işlenirse verilecek ceza yarısı oranında artırılır.
Kanun bazı hallerde verilecek cezanın daha az tayin edilmesini öngörmüştür. Bu kapsamda,
>Kullanma amacıyla hırsızlık,
>Bir hukuki ilişkiye dayanarak tahsil maksadıyla hırsızlık,
>Zorda kalma durumuna ulaşmamakla birlikte ağır ve acil bir ihtiyacın görülmesi için hırsızlık,
>Paylı ya da elbirliği mülkiyet halindeki mal hakkında hırsızlık,
>Değeri az olan mal üzerinde hırsızlık,
Hırsızlık suçu belli derecede akrabalar arasında işlenirse takibi şikâyete bağlıdır. Buna göre hırsızlık, ayrılık kararı verilmiş eşlerden, aynı konutta yaşamayan kardeşlerden, aynı konutta birlikte yaşanan amca, dayı, hala, teyze, yeğen yahut ikinci derece kayın hısımlarından birine karşı işlenmişse soruşturma şikâyet üzerine açılır. Bu halde verilecek ceza yarısı oranında indirilir.
Hırsızlık suçu ayrılık kararı verilmemiş eşlerden, üstsoy yahut altsoy ya da bu derecedeki kayın hısımlarından, aynı konutta birlikte yaşayan kardeşlerden birine karşı işlenmişse ceza verilmez.
Türk Ceza Kanun’unun 168.maddesine göre hırsızlıktan sonra ancak hakkında kamu davası açılmadan önce zararı tazmin eden fail hakkında verilecek ceza üçte iki oranında indirilir. Eğer zarar kamu davası açıldıktan ancak hüküm verilmeden giderilmişse verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.
Hırsızlık suçuna teşebbüs mümkündür. Fail kendi rızası olmaksızın fiiline son vermek zorunda kalmışsa, örneğin polis sireni duymuş ve malı bırakıp kaçmışsa suç teşebbüs aşamasında kalmıştır. Hırsızlık suçuna iştirak mümkündür. Bu kapsamda birden fazla kişinin bu suçu işlemesi halinde hepsi iştirakçi ve asli fail sayılır. Fail hırsızlık suçunu konuta girmek suretiyle yapmışsa hem hırsızlık suçundan hem de konut dokunulmazlığını ihlal suçundan ayrı ayrı cezalandırılır. Bu açıdan hırsızlık suçunda içtima mümkündür.
Hırsızlık suçu Ceza Muhakemesi Kanun’unun 253.maddesi gereği uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaştırma yolu denenmeden ceza verilemez.
Hırsızlık suçunda zamanaşımı suçun temel şekli için sekiz yıldır. Suçun nitelikli halleri içinse dava zaman aşımı on beş yıldır.
Hırsızlık suçu için sadece adli para cezasına hükmedilemez. Hırsızlık suçunun temel şekli için bir yıl ila üç yıl arası hapis cezası öngörüldüğünden iki yıldan daha az hapis cezasına hükmedilmesi durumunda diğer şartları da varsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.
Hırsızlık suçu ve cezası, Türk Ceza Kanun’unun 141/1 maddesinde ifade edilmiştir. Hırsızlık suçunun cezası bir yıl ila üç yıl arası hapis cezasıdır. Ayrıca ilk grup ağırlaştırıcı sebepler varsa hırsızlık suçunun cezası üç ila yedi yıl ikinci grup ağırlaştırıcı sebepler varsa beş ila on yıl arasında hapis cezası olur.
Hırsızlıkta mal zilyedinin rızası olmaksızın elinden çıkarken dolandırıcılık suçundan mağdur malı kendi rızasıyla faile teslim etmektedir. Elbette mağdurun iradesi hile ile fesada uğratılmıştır. Ayrıca hırsızlık suçu için failin malı alması yeterlidir. Halbuki dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için failin maldan haksız yararlanma şartının gerçekleşmesi gerekir. Hırsızlık suçunun konusunu sadece taşınır mallar oluşturabilirken dolandırıcılık suçunun konusunu hem taşınır hem taşınmaz mallar oluşturabilir.
Hırsızlık suçunda malın alınmasına zilyedin rızası yokken güveni kötüye kullanma suçunda malın zilyedi malı rızasıyla verir. Yağma suçunda mağdurun iradesi cebir ya da şiddet kullanılmak suretiyle sakatlanırken hırsızlık suçunda mağdur malının alındığını çoğu zaman bilmez.