Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu Türk Ceza Kanun’unun 132.maddesinde kişilere karşı suçlar kapsamında düzenlenmiştir. Bu hükme göre haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, iki veya daha fazla kişinin telefon, faks, e-posta vb. araçlarla başkalarınca bilinemeyecek şekilde kurdukları iletişimin taraflar dışında üçüncü bir kişi tarafından dinlenmesi, okunması, kaydedilmesi, ifşa edilmesi olarak adlandırılır.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Şartları
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun gerçekleşebilmesi için bazı şartların bir arada olması gerekir. Aynı şekilde suça ilişkin bazı hususlara açıklık getirilmelidir. Bu kapsamda;
>İki ya da daha fazla kişinin kamuya açık olmayan telefon, faks, e-posta gibi vb. vasıtalardan biriyle haberleşmesi gereklidir.
>Haberleşmenin gizli olması gerekir. Bir diğer ifadeyle kamuya açık bir platformda, örneğin sosyal medyada ya da bir forumdaki kamuya açık yazışmaların okunması, dinlenmesi, kaydedilmesi, ifşa edilmesi suç oluşturmaz.
>Haberleşme telefon, faks, e-posta vb. araçlarla yapılıyor olmalıdır. Başka bir ifadeyle kişilerin yüz yüze iletişim kurmuyor olması gerekir. Kişiler yüz yüzeyken böyle bir ihlalde bulunulması Türk Ceza Kanunu’nun 133.maddesinde ifade edilen Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması Suçunu oluşturur.
>Haberleşmenin içeriği sır teşkil eden bir husus olmak zorunda değildir. Sıradan günlük sohbetlere ilişkin ihlaller de bu suçu oluşturur. Bu bakımdan haberleşmenin içeriği önem taşımaz.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Özellikleri
Bu suçun faili, haberleşmenin tarafı olmayan herhangi bir üçüncü kişidir. Suçun mağduru haberleşmenin tarafı olan kişi ya da kişilerdir. Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu kasten işlenebilir. Ayrıca ifade edilmelidir ki, cezaevinde tutukluların ya da mahkûmların mektuplarının okunması, anne veya babanın velayet hakkı kapsamında çocuğunun mektuplarını ya da telefonundaki mesajları, e-postalarını okuması bu suçu oluşturmaz.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu seçimlik hareketli bir suçtur. Bu suç ile kişilerin Anayasaca koruma altına alınan haberleşme özgürlükleri korunmaktadır. Kanunda sayılan fillerden herhangi birinin yapılması suçun oluşması için yeterlidir. Bu kapsamda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu aşağıdaki fiillerle işlenebilir;
>Haberleşmenin gizliliğinin bir şekilde ihlal edilmesi (okunması, dinlenmesi vb.),
>Haberleşmenin gizliliğinin içeriklerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi,
> Haberleşmenin gizliliğinin içeriklerin ifşa edilmesi suretiyle ihlal edilmesi,
>Bir kişinin kendisi ile yapılan haberleşmelerin içeriğini diğer tarafın rızası olmaksızın hukuka aykırı olarak ifşa etmesi durumlarında haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşur.
Cezayı Ağırlaştıran Nedenler
Bir suç bakımından ceza kanununda öngörülen nitelikli hallerin gerçekleşmesi durumunda kanunda o suç için öngörülen cezadan daha ağır cezaya hükmedilir. Bu kapsamda Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu bakımından nitelikli haller incelenecek olursa;
>Haberleşmenin Gizliliği İçeriklerin Kayda Alınması Suretiyle Gerçekleştirilirse (TCK m.132/1 c.2),
>Haberleşmenin Basın ve Yayın Yoluyla Yayınlanması (TCK m.132/4),
>Suçun Kamu Görevlisi Tarafından ve Görevinin Verdiği Yetki Kötüye Kullanılmak Suretiyle İşlenmesi (TCK m.137/1-a),
> Suçun Belli Bir Meslek ve Sanatın Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle İşlenmesi (TCK m.137/1-b)
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası
Suçun temel şekli için kanunda bir yıldan üç yıla hapis cezası öngörülmüştür. Eğer iki yıldan az cezaya hükmolunur ve şartları varsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması olarak adlandırılan cezanın ertelenmesi kurumu uygulanabilir.
TCK’nun 132/1 maddesinin ikinci cümlesinde suçun içeriklerin kayda alınması suretiyle işlenmesi halinde verilecek cezanın bir kat artırılacağı öngörülmüştür.
TCK’nun 132/2 maddesine göre, kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini hukuka aykırı olarak ifşa eden kimsenin, iki ila beş yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılacağı ifade edilmiştir.
TCK’nun 132/3 maddesine göre, kendisiyle yapılan haberleşmeleri karşı tarafın rızası olmaksızın hukuka aykırı şekilde alenen ifşa eden kişinin bir yıl ile üç yıl arasında hapis cezası ile cezalandırılacağı ifade edilmiştir. Ayrıca ifşa edilen bu veriler basın yayın yoluyla yayımlanırsa aynı cezaya hükmolunur.
Şikayet, Ön Ödeme, Uzlaştırma, Zamanaşımı
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu şikâyete tabi bir suçtur. Şikâyet süresi mağdurun suçu ve suçun failini öğrenmesinden itibaren altı aydır. Aynı şekilde bu suç uzlaştırmaya tabi suçlardandır.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bakımından uzlaşma kapsamında olan ve yalnız para cezasını gerektiren bir suç olmadığından ön ödeme uygulanamaz.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunun temel ve nitelikle halleri bakımından dava zamanaşımı suçun işlendiği tarihten itibaren sekiz yıldır. Bu süre içinde soruşturma ve kovuşturma yapılmalı ve fail cezalandırılmalıdır.
Adli Para Cezası, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu bakımından Türk Ceza Kanun’unda adli para cezası öngörülmemiştir. Eğer mahkemece hükmedilen ceza 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 135.maddesi kapsamında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı bakımından gerekli şartlara haiz ise bu halde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu ile İlgili Örnekler
>Kişiye özel gönderilen bir zarfın içeriğinin öğrenilmesi,
>Kişiye özel gönderilen faturalar, hesap özetleri vb. belgelerin içeriğini okunması, kaydedilmesi, ifşa edilmesi,
>Haberleşmenin içeriğinin kaydedilip mahkemeye delil olarak sunulması kural olarak suç oluşturmaz. Ancak somut durum kendi şartları içinde değerlendirilmelidir.
> Haberleşmenin içeriğinin yetkili makamlarca talep edilmesi üzerine verilmesi, açıklanması suç oluşturmaz.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu sonuçları bakımından kişilerin hayatına ciddi şekilde etkileyebilecek bir suç tipidir. Hak kaybına yol açmamak için bir ceza avukatı ile çalışılması büyük önem arz eder.