Uzlaşma kelimesinin sözlük anlamı, ortaya çıkan uyuşmazlıkların barış içinde çözümlenmesidir. Bu kavram günlük hayatımızda birçok yerde karşımıza çıktığı gibi, Türk Ceza Hukuk’unda da yer almaktadır. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanun’unun 253. maddesinde, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu kapsamında düzenlenen bazı suçlara ilişkin, şüpheli ile mağdur veya suçtan zarar gören gerçek veya özel hukuk tüzel kişisinin uzlaştırılması kavramı düzenlenmiştir.
CMK 253/1-a ve b maddesi gereği soruşturması ve kovuşturması şikayete tabi tüm suçlar UZLAŞMA kapsamındadır. Ayrıca şikayete tabi olup olmadığına bakılmaksızın Türk Ceza Kanun’unda düzenlenen kasten yaralama (m.86 -86/3 hariç -m.88), Taksirle Yaralama (m.89), Tehdit (m.106/1), Konut Dokunulmazlığının İhlali (m.116), Hırsızlık (m.141), Dolandırıcılık (m.157), Çocuğun Kaçırılması ve Alıkonulması (m.234), Ticari Sır, Bankacılık Sırrı Veya Müşteri Sırrı Niteliğindeki Bilgi Veya Belgelerin Açıklanması (m.239 – 4. Fıkra hariç) uzlaşmaya tabidir.
Yukarıda belirtmiş olduğumuz “şikayete tabi tüm suçlar” için bazı istisnalar getirilmiştir. Ceza Muhakemesi Kanun’unun 253 maddesinin 3. Fıkrasının son cümlesine göre “Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olsa bile, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda, uzlaştırma yoluna gidilemez." yani cinsel dokunulmazlığa ilişkin eylemlerde, şikayet şartı olsa bile UZLAŞMA aranmayacaktır.
Yine UZLAŞMA kurumunun uygulanmayacağı bir diğer husus ise, şüpheli ya da sanığın birlikte işlediği birden fazla suç olması ve bu suçlardan biri şikayete bağlı olup diğeri şikayete bağlı suç olmaması durumudur. Yani şüphelinin/sanığın işlediği bir suç uzlaşmaya tabi, diğeri değil ise burada UZLAŞMA hükümleri uygulanmaz. Ancak bu durumun da bir istisnası vardır ki o da; sanığın uzlaşmaya tabi olmayan suçtan beraat etmesi ve bu kararın kesinleşir, uzlaşmaya tabi suç yönünden Yargıtay bozması neticesinde yargılama devam eder ise UZLAŞMA hükümleri uygulanacaktır.
Uzlaşma hükümlerinin uygulanması için farklı şartlar gerektiren bir başka konu ise, şüphelinin/sanığın eylemi birden fazla kişiye yönelik olmasıdır. Örneğin şüphelinin/sanığın zincirleme hakaret suçunu işlediğini varsayalım. Burada Ceza Muhakemesi Kanun’unun 253/7 maddesi açıkça “Birden fazla kişinin mağduriyetine veya zarar görmesine sebebiyet veren bir suçtan dolayı uzlaştırma yoluna gidilebilmesi için, mağdur veya suçtan zarar görenlerin hepsinin uzlaşmayı kabul etmesi gerekir.”. Yani suçun mağdurlarının tamamının şüpheliyle/sanıkla uzlaşmayı kabul etmesi şarttır. Aksi durumda uzlaşma hükümleri uygulanmayacaktır.